Ticaret Bakanı Ömer Bolat, 2023 Eylül dış ticaret rakamlarını Bursa’da açıkladı. Bolat, “Eylül ayında, ihracatımız yüzde 0,3 lük artışla 22 milyar 670 milyon dolar olarak gerçekleşti. Cumhuriyet tarihinin en yüksek eylül ayı ihracat rakamına ulaşmış olduk. Temmuz ve ağustos ayında da bu rakam en yüksek rakamdı” dedi.

Samet Doğru – Abdullah Çibir
BURSA-Bir dizi ziyaret için Bursa’ya gelen Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Eylül 2023 dış ticaret rakamlarını açıkladığı bir konuşma yaptı. Eylül ihracatının yüzde 0.3 büyüme ile 22 milyar 670 milyon dolar olduğunu belirten Bolat, Cumhuriyet tarihinin en yüksek eylül ayı rakamlarına da ulaşıldığının altını çizdi.

Bursa’nın Türkiye’de en çok ihracat yapan ilk dört şehirleri arasında yer aldığını dile getirerek, “Bu anlamda Bursa’ya teşekkür amacıyla geldik. Eylül ayı rakamlarını Bursa’da açıklamak istedik. 2024 yılı dünya ekonomisi için büyüme anlamında durgun bir seyir gösteriyor. Küresel ticaret anlamında da çok ciddi bir durgunluk var. Gelişmiş ülkeler açısından da gerileme söz konusu. Biz deprem felaketi ile de karşı karşıya da kaldık. Üretime, büyümeye, ihracat rakamlarına olumsuz etkilerini yaşadık ama bütün bunlara rağmen makro ekonomik göstergelerimiz ve ihracat performansımız bu yılın ilk 9 ayı itibariyle dayanıklılığı, direnci göstermektedir. Eylül ayında ihracatımız yüzde 0.3 lük artışla 22 milyar 670 milyon dolar gerçekleşti. Bu Cumhuriyet tarihinin en yüksek ihracat rakamına ulaştık tebrik ediyoruz. Temmuz ve ağustos ayında da cumhuriyet tarihimizin en yüksek rakamıydı” dedi.
“Temmuz ayında 20.3 milyar dolardı. Ağustos ayında 21.6 milyar dolara yükseldik. Eylül ayında da 22.7 milyar dolara yükseldik. İhracatımız 3 ayda yükselen bir seyir gösteriyor. Bu önemli bir başarıdır. Dünya konjonktürüne rağmen ve Türkiye’deki olumsuz bazı doğal afet etkilerine rağmen bundan memnuniyet duyuyoruz” diyen Bolat, “Ocak – Eylül içerisinde 9 aylık döneme baktığımızda ise ihracatımız 187 milyar 464 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılki seviye ile hemen hemen aynı” diye konuştu.

“Deprem sürecinde 7 aylık zamanda 6 milyar dolar kaybımız var”

Şubat ayında deprem olduğu zaman 5 milyar dolarlık kayıpla karşılaştıklarını belirten Bolat, “Aradan geçen 7 ay boyunca mesafeyi kapattığımız görülüyor. Son 12 aylık ihracat rakamı da yüzde 0,40’lık artışla 253 milyar 534 milyon dolara yükseldik. Deprem sürecinde 7 ayda 6 milyar dolarlık kaybımız var. Deprem felaketi olmasaydı ihracat rakamında önemli bir artışla 6 milyar dolar daha fazla ihracattan bahsediyor olacaktık. Burada eylül ayı itibariyle baktığımızda ihracatımızın ithalatımızı karşılama oranı yüzde 82’ye yükseldi. En önemli gelişmelerden bir tanesi de budur” dedi.

“Enerji ithalatında önemli düşüş var”

Bolat sözlerini şöyle sürdürdü: “Enerji ürünleri ithalatı gerçekten çok ciddi bir maliyet oluşturuyor. Burada da bu yıl güzel bir tablo var. Geçen yıl aylık ortalama 8 milyar dolar civarında olan enerji ithalatımız bu yıl aylık ortalama 5,2 milyar dolar olarak gerçekleşti. Enerji hariç ithalatımızı karşılama oranı yüzde 95,3 enerji ve altın hariç ihracatımızın ithalatımızı karşılama oranı da yüzde 102 oldu. Burada ithalatımızda çok önemli bir gelişme var. 3 aydır ithalatımızda düşüşe eğilimi var. Temmuz ayında yüksek ithalatımız vardı. 32,3 milyar dolardı. Ağustos ayında 30,3 milyar dolara geriledi. Eylül ayında 27 milyar 658 milyon dolara geriledi. Temmuz ile eylül ayı içinde ithalatta 5 milyar dolarlık gerileme var. Özellikle ağustos ayından bu yana altın ithalatımızda 2 milyar dolarlık gerileme söz konusu oldu. Otomotiv ithalatımızda yine ağustos ve eylül ayında gerileme sağladık. Bu şu anlama geliyor; dış ticaret açığımız 5 milyar dolara gerilemiş oldu. Cari işlemler açısından eylül ayında bir fazla göreceğiz diye ümit ediyoruz. Ağustos ayında da denge ya da fazla görme ihtimali var. Açık olsa da çok küçük bir açık olacaktır. Yakında o da açıklanacaktır. Dış ticarette olumlu ivme var. İthalatımız gerileme var. İhracat artışını sürdürmeye devam ediyor. Alınan tedbirler ve uygulanan politikalar doğru yolda olduğumuzu göstermektedir.”

“Türk lirası ile yapılan ithalat ocak- eylül döneminde 416 milyar lira”

“Türk lirası ile yapılan ithalattaki artış ocak-eylül döneminde yüzde 141 oranında artarak 416 milyar olarak gerçekleşti. Bu da cari işlemler açığımızın finansmanı açısından önemli bir gelişme” diyerek sözlerine devam eden Bakan Bolat, “Eylül ayı için baktığımızda motorlu kara taşıtları ihracatımız yüzde 5,5 artışla aylık 2 buçuk milyar dolar gerçekleşti. Kazan ve makine ihracatımız yüzde 4,7 artışla 2.1 milyar dolar, elektrikli makine ve cihazlar ihracatı yüzde 10 artışla 1.3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu sektörde artışlar çok yüksek. Eylül – ocak ayı dönemine baktığımızda motorlu kara taşı ihracatımız ana sanayi ve yan sanayi olarak yüzde 17 buçuk artışla 22,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. İnşallah otomotiv sektörü 33-34 milyar doları bulacağız. Hedefimiz burada 35 milyar dolardır” diye konuştu.

TCMB aylık fiyat gelişmeleri raporunda Eylül ayında üniversite ücreti, okul servisi ve yurt ücreti gibi eğitimle bağlantılı kalemlerin yüksek fiyat artışları ile öne çıktığı, kirada süregelen yükseliş eğiliminin güçlendiği ifade edildi.

İSTANBUL-Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Eylül ayına ilişkin fiyat gelişmeleri değerlendirmesini yayımladı. Rapora göre, tüketici fiyatları eylül ayında yüzde 4,75 oranında yükselmiş, yıllık enflasyon 2,59 puan artışla yüzde 61,53 olarak gerçekleşti. Türk lirasında yaşanan değer kaybı, ücret artışı ve vergi düzenlemeleri kaynaklı gecikmeli etkiler zayıflamış, aylık fiyat artışları hizmetler ile alkol-tütün dışında kalan gruplarda yavaşladı. Hizmet grubunda hâkim olan dönemsel fiyat belirleme ve geçmiş enflasyona endeksleme davranışları neticesinde güçlü fiyat artışları genele yayılan bir şekilde devam etti. Eylül ayında üniversite ücreti, okul servisi ve yurt ücreti gibi eğitimle bağlantılı kalemler yüksek fiyat artışları ile öne çıkarken kirada süregelen yükseliş eğilimi güçlendi.

Enerji grubu fiyat artışında başta ham petrol olmak üzere enerji emtia fiyatlarındaki gelişmeler etkili oldu. Gıda grubunda genele yayılan fiyat artışları devam etmekle birlikte, aylık fiyat artışı ekmek ve tahıllar ile sebze fiyatları öncülüğünde son iki aya kıyasla yavaşlama kaydetti. Temel mal grubunda aylık enflasyon daha ılımlı bir görünüm arz ederken, dayanıklı mal alt grubunda otomobil fiyatlarının yataya yakın seyrettiği ancak beyaz eşya ve mobilyada yüksek fiyat artışlarının devam ettiği gözlendi. Üretici fiyatlarındaki aylık artış eğilimi yavaşlayarak da olsa sürmüş, üretici yıllık enflasyonu temelde enerji fiyatları kaynaklı baz etkisiyle düşüş kaydetti. Bu görünüm altında, mevsimsellikten arındırılmış verilerle B ve C göstergelerinde aylık artış oranları eylül ayında yavaşlamış, göstergelerin yıllık enflasyonları ise yükselmeye devam etti.

Eylül ayında tüketici fiyatları yüzde 4,75 oranında yükselmiş ve yıllık enflasyon 2,59 puan artarak yüzde 61,53 oldu. Bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 3,70 ve 4,08 puan artarak yüzde 67,22 ve 68,93 olarak gerçekleşti.

Yıllık tüketici enflasyonuna katkılar incelendiğinde, bu dönemde hizmet, alkol-tütün-altın, gıda ve temel mal gruplarının katkıları sırasıyla 2,09; 0,51; 0,32 ve 0,21 puan artarken enerji grubunun katkısı 0,54 puan düşmüştür. Mevsimsellikten arındırılmış verilerle incelendiğinde, B ve C endekslerinde aylık artışlar önceki aya göre geriledi.

Fiyat artışları, B endeksini oluşturan gruplardan işlenmiş gıda ve temel mallarda bir önceki aya kıyasla belirgin bir şekilde yavaşlarken hizmette yüksek seyretmeye devam etmiştir (Grafik 4). Hizmet fiyatları eylül ayında yüzde 7,88 oranında yükselmiş, grup yıllık enflasyonu 6,89 puan artışla yüzde 86,46 seviyesine ulaştı. Bu dönemde fiyat artışları, alt gruplar geneline yayılmaya devam ederken, en belirgin aylık artış bir önceki aya benzer şekilde yüzde 15,23 ile ulaştırma hizmetlerinde gerçekleşti. Bu gelişmede, akaryakıt fiyatlarındaki yükselişin yansımaları etkili olmaya devam etmiş; okulların açılmasına bağlı olarak servis ücretlerinde (yüzde 65,44) yüksek oranlı artış izlenirken demiryolu ile şehirler arası yolcu taşımacılığı fiyatlarındaki (yüzde 17,73) artışlar sürdü.

Kira alt grubunda, son dört aydır gözlenen artış eğilimi güçlenmiş ve aylık artış yüzde 9,52 olurken yıllık enflasyon yüzde 95,03’e yükseldi. Diğer hizmetler alt grubunda fiyatlar yüzde 8,46 oranında yükselirken okul ve üniversitelerin açılmasına bağlı dönemsel etkiler neticesinde eğitim hizmetleri (yüzde 30,27) fiyat artışlarıyla öne çıkmıştır. Üniversite eğitim ücretlerinde bu dönemde oldukça yüksek artışlar (yüzde 127,72) izlendi.

Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık yüzde 61,53, aylık yüzde 4,75 oldu.

İSTANBUL-Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Eylül ayı Tüketici Fiyat Endeksi’ni açıkladı. Buna göre, TÜFE’deki değişim 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 4,75, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 49,86, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,53 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 55,30 olarak gerçekleşti.

Bir önceki yılın aynı ayına göre en az artış gösteren ana grup yüzde 20,16 ile konut oldu. Buna karşılık, bir önceki yılın aynı ayına göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 92,48 ile lokanta ve oteller oldu.

Ana harcama grupları itibarıyla 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre en az artış gösteren ana grup yüzde 2,59 ile giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre artışın en yüksek olduğu ana grup ise yüzde 30,27 ile eğitim oldu.

Endekste kapsanan 143 temel başlıktan (Amaca Göre Bireysel Tüketim Sınıflaması-COICOP 5’li Düzey) 2023 yılı Eylül ayı itibarıyla, 11 temel başlığın endeksinde düşüş gerçekleşirken, 4 temel başlığın endeksinde değişim olmadı. 128 temel başlığın endeksinde ise artış gerçekleşti.

Özel kapsamlı TÜFE göstergesi (B) yıllık yüzde 67,22, aylık yüzde 5,06 oldu
İşlenmemiş gıda ürünleri, enerji, alkollü içkiler ve tütün ile altın hariç TÜFE’deki değişim, 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 5,06, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 54,66, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 67,22 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 57,75 olarak gerçekleşti.

Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) yıllık yüzde 47,44, aylık yüzde 3,40 arttı
Yİ-ÜFE 2023 yılı Eylül ayında bir önceki aya göre yüzde 3,40, bir önceki yılın Aralık ayına göre yüzde 36,06, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 47,44 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 65,55 artış gösterdi.

Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi yıllık yüzde 55,05 arttı
Sanayinin dört sektörünün yıllık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 69,43 artış, imalatta yüzde 55,05 artış, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 17,08 azalış, ve su temininde yüzde 68,36 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının yıllık değişimleri; ara malında yüzde 45,79, dayanıklı tüketim malında yüzde 61,94, dayanıksız tüketim malında yüzde 67,98, enerjide yüzde 13,41 ve sermaye malında yüzde 65,83 artış olarak gerçekleşti.

Sanayinin dört ana sektöründen imalat endeksi aylık yüzde 3,07 arttı
Sanayinin dört sektörünün aylık değişimleri; madencilik ve taş ocakçılığında yüzde 5,97, imalatta yüzde 3,07, elektrik, gaz üretimi ve dağıtımında yüzde 5,47 ve su temininde yüzde 13,72 artış olarak gerçekleşti.

Ana sanayi gruplarının aylık değişimleri; ara malında yüzde 1,92, dayanıklı tüketim malında yüzde 3,73, dayanıksız tüketim malında yüzde 4,80, enerjide yüzde 6,12 ve sermaye malında yüzde 2,96 artış olarak gerçekleşti.