Akaryakıtta yeni dönem; usulsüz faturanın önüne geçilecek

Akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımından kaynaklanan vergi kayıplarının önüne geçmeyi hedefleyen Gelir İdaresi Başkanlığı, araçları otomatik olarak tanıyan ‘Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ni hayata geçiriyor. Yakıt alan araçların plakalarını otomatik olarak Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz’a işleyecek olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, manuel plaka girişlerine izin vermeyerek usulsüz fatura kullanımını sonlandıracak.

İSTANBUL-Kayıt dışı ekonomiyle her sektörde her alanda mücadele eden Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), akaryakıt sektöründe usulsüz fatura kullanımı nedeniyle milyarlarca liralık vergi kaybının önüne geçecek yeni bir sistemi hizmete sokuyor. Kısa adı ‘UTTS’ olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’yle ilgili tebliğ 5 Ekim 2023 tarihli Resmi Gazete’de yayınlandı. GİB tarafından yayınlanan ‘Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre akaryakıt istasyonu işleten mükelleflerin, en az bir pompa ünitesinin tabanca aparatları üzerine nitelikleri Darphane tarafından belirlenen ve Darphane ya da yetkili firmalar tarafından üretilen Taşıt Tanıma Okuma Cihazı (TTO) temin ederek 31 Aralık 2024 tarihine kadar taktırmaları zorunlu hale geldi. Kiralama yoluyla edinilen veya işletmeye dâhil olan ve işte kullanılan taşıtlara da 31 Aralık 2024 tarihine kadar Taşıt Tanıma Birimi (TTB); bir başka deyişle akıllı etiket takılması zorunluluğu getirildi.

Vergi mükellefi olan kişi ve kuruluşlar için zorunlu, tüketiciler için ise gönüllü olacak yeni sistem ile yaklaşık 15 milyar lira olduğu tahmin edilen vergi kaçağı önlenecek. Tüketiciler ise sektördeki rekabetin artmasına bağlı gündeme gelecek çeşitli kampanya ve avantajlardan faydalanabilecek.

Akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla birçok düzenleme ve çalışma hayata geçirildi. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın en son yaptığı düzenlemeler çerçevesinde, Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz (yazar kasa) ve bayi denetim sistemleri ile rafineri dağıtım noktasından yakıt dolumuna kadar süren tüm işlemler otomatize edilerek denetim altına alınmıştı. Ancak, araç plakalarının akaryakıt istasyonunda çalışanlar tarafından sisteme manuel olarak işlenmesi nedeniyle usulsüz fatura kullanımını engelleyemiyordu.

Türkiye’de 2.4 milyonun üzerinde gelir vergisi mükellefi bulunuyor. Gelir vergisi mükellefleri eğer varsa akaryakıt harcamasını gider gösterebilmek için fatura almak zorunda. Akaryakıtı kullanan aracın da mükellefe ait olması şart. Ancak uygulamadaki boşlukları kullanan bazı mükellefler, kullanmadığı ya da kullandığından fazla akaryakıt harcamasına ait faturayı gider göstererek daha az vergi verme eğiliminde olabiliyor. Çünkü, pompaya yanaşan aracın plaka bilgisi istasyonda çalışan tarafından elle girilirken, sözlü beyan nedeniyle gerçekte akaryakıt alıp almadığı konusu soru işareti. Yani akaryakıtı alan başkası, faturayı alan başkası olabiliyor.

Araç plaka bilgisi otomatik olarak işlenecek

Gelir İdaresi Başkanlığı, akaryakıt sektöründe yaşanan usulsüz fatura kullanımını sonlandırmak ve suistimalleri ortadan kaldırmak için UTTS ile ilgili tebliği yayınladı. Böylece, akaryakıt sektöründe tüm süreçlerin insan müdahalesi olmaksızın yürütüleceği Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi’ni devreye giriyor.

Gelişen teknolojinin sunduğu imkanlardan yararlanan UTTS, otomatik plaka sistemini getiriyor. UTTS, akaryakıt istasyonundan yakıt almaya gelen aracın plaka bilgisini otomatik olarak tanıyacak, fiş ve fatura da sistemin tanıdığı bu plaka bilgisi yer alacak. Yeni sistem ile öncelikle araç plakalarının manuel olarak sisteme işlenmesinden kaynaklanan usulsüz fatura uygulaması son bulacak. ‘Taşıt Tanıma Birimi’ adı verilen elektronik etiket teknolojisi ile araçları tanıyacak olan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, akaryakıt giderlerine esas olan fişlerdeki araç plaka bilgilerini otomatik olarak Yeni Nesil Ödeme Kaydedici Cihaz’a işleyecek. Sisteme insan müdahalesinin ortadan kaldırılması ve usulsüz faturanın son bulmasıyla 15 milyar liraya ulaştığı tahmin edilen vergi kaybının önüne geçilecek. Dolayısıyla kayıt dışı ekonomiye önemli bir darbe vurulacak.