Rusya-Ukrayna krizindeki duruşu, Doğu Akdeniz’deki projeleri, Körfez ile yakınlaşması Türkiye’yi siyasi ve ekonomik olarak ön plana çıkardı.

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali dünya dengelerini altüst etti. Siyasi ilişkilerini kopararak iki kutba ayrılan ülkeler, ekonomik ve siyasi olarak çıkış yolu arıyor. Özellikle enerjide Rusya’ya bağımlı olan Avrupa zorda. Tarafsızlığını açıklayan Türkiye, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın proaktif siyasetiyle hem enerjinin hem çözüm siyasetinin yeni adresi oldu. İsrail Cumhurbaşkanı bugün Ankara’ya geliyor. Masada, İsrail gazının Türkiye üzerinden Batı’ya aktarılması var. Washington Post, Rus işgalini Erdoğan ve İsrail Cumhurbaşkanı’nın bitirebileceğini yazdı. Atlantic Council analizinde Türkiye’nin liderliği ve yönetiminin Körfez ülkelerinin geleceği için büyük bir nimet olduğunu rapor etti. Ambargo sebebiyle zor günler geçiren ABD’li binlerce firmanın yönünü Türkiye’ye çevirdiği öğrenildi. Ermenistan Dışişleri Bakanı, Yunanistan Başbakanı, Azerbaycan Cumhurbaşkanı peş peşe Türkiye’ye geliyor. Gelişmeler Türkiye’nin önemini bir defa daha ortaya koydu.

1- WASHINGTON POST: KRİZİ İKİ KİŞİ ÇÖZER, BİRİSİ ERDOĞAN

Rusya’nın Ukrayna topraklarını işgali ile sürerken, ABD’nin önde gelen gazetelerinden “Washington Post”ta yayımlanan bir makalede dikkat çekici analizler yapıldı. Metinde “Putin’i barış anlaşmasına kim ikna edecek?” sorusuna cevap arandı. Her iki ülkenin lideriyle ilişkileri açısından değerlendirildiğinde, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile İsrail Başbakanı Naftali Bennett’in, bu göreve uygun olduğu ifade edilen yazıda, Çin’in de, aslında Rusya’ya Batı’dan çok daha yakın olduğu hatırlatıldı.

2- ERMENİSTAN DIŞİŞLERİ BAKANI DA GELİYOR

Türkiye ile Ermenistan arasında başlayan normalleşme görüşmeleri, bölgede barış, istikrar ve iş birliği için umutları arttırdı. Bu konuda karşılıklı adımlar gelmeye devam ediyor. Ukrayna ve Rusya’nın açıklamasının ardından Ermenistan Dışişleri Bakanı Ararat Mirzoyan da 11-13 Mart’ta Antalya’da düzenlenecek Antalya Diplomasi Forumu’na katılacağını açıkladı. İkinci Karabağ Savaşı’nın ardından, Türkiye ile Ermenistan arasında ilişkilerin normalleştirilmesi çalışmaları kapsamında özel temsilciler arasında Erivan ve Cenevre’de iki tur görüşme yapılmıştı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Büyükelçi Tanju Bilgiç “Ararat Mirzoyan’ın katılacağına ilişkin açıklaması memnuniyetle karşılanmıştır. Bu tür karşılıklı adımlar, iki ülke arasında diyaloğun artırılmasına ve tam normalleşme hedefi doğrultusunda güven artırıcı tedbirlerin istişare edilmesine katkı sağlayacaktır” dedi.

3- İSRAİL İLE 14 YIL SONRA YENİ BİR SAYFA AÇILIYOR

İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, bugün Türkiye’ye gelecek. Herzog, 2008’den bu yana Türkiye’yi ziyaret eden ilk İsrailli lider olacak. Görüşme, iki ülke arasındaki ilişkilerin seyrini belirleyecek. İsrail basını, ziyareti “Önemli bir fırsat” diye değerlendirdi. İsrailli uzmanlara göre Binyamin Netanyahu döneminde kopma noktasına gelen Türkiye-İsrail ilişkileri, yeni bir döneme girecek. Herzog’un ziyaretiyle olumlu bir sayfa açılacak. Kudüs İbrani Üniversitesinden araştırmacı Roni Shaked “İsrail’in Türkiye üzerinden bir gaz boru hattı açarak gazını Avrupa’ya satması, iki ülke açısından çok yararlı olacaktır” dedi.

İsrail’in Ankara Büyükelçiliği eski Maslahatgüzarı Alon Liel “Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Türkiye ile ittifakı, 30 yıl önce 1992’de gerçekleştirdiği ziyaretle inşa eden babasının izinden yürüdüğünü düşünüyor. Bu cumhurbaşkanlığı ziyareti, yaklaşık 10 yıldır boş kalan bardağın yarısını doldurabilir, bir temel oluşturabilir” ifadelerini kullandı. İsrailli Türkiye uzmanlarından Dr. Alon Liel, Maariv’e yaptığı açıklamada İsrail’in hangi şart pahasına olursa olsun Türkiye’yi kaybetme lüksünün olmadığını vurguluyor.

ÖMER ÇELİK: KAPSAMLI BİR DOSYAMIZ VAR

AK Parti Sözcüsü Ömer Çelik, “Bu yeni başlangıcın arkasından hangi adımların hangi eylem planı çerçevesinde atılacağı, ikili ilişkilerdeki diğer adımlar ve büyükelçilik meselesi bu ziyaretler çerçevesinde netleşecek. Ukrayna krizi çıkmadan evvel, bu işgal olmadan evvel dünyadaki siyasi krizin ağırlık noktası Akdeniz’di. Türkiye-İsrail arasında Akdeniz’de yapılabilecek iş birlikleri konusunda kapsamlı bir dosyamız var” dedi. Türkiye ile İsrail’in son 5 yıldır artış gösteren ticaret hacmi, geçen yıl rekor kırarak 8,4 milyar dolara ulaştı. Bu ülkeye yapılan ihracat da 2021’de yıllık bazda yüzde 35,1 artarak 6,4 milyar dolarla en yüksek seviyesine çıktı. Türkiye’nin dış ticaret fazlası verdiği ülkelerden biri olan İsrail, bu dönemde Türkiye’nin en çok ürün sattığı 9’uncu ülke olarak kayıtlara geçti.

TÜRKİYE-BAE YAKINLAŞMASINDAN TÜM KÖRFEZ YARARLANACAK

Arap Baharı’ndan sonra Türkiye ile Birleşik Arap Emîrlikleri (BAE) arasındaki ilişkiler bozulmuş, bu ülkeler Mısır, Katar ve Libya dâhil pek çok konuda ayrı taraflarda yer almıştı. İlişkiler yeniden ivme kazanıyor. ABD’li düşünce kuruluşu Atlantic Council’in haber portalında Amjad Ahmad ve Defne Arslan imzalarıyla yayımlanan makalede, stratejik bir perspektiften bakıldığında, ABD’nin Orta Doğu politikasında daha pratik, daha az iddialı ve daha az hırslı bir yaklaşıma geçmesinin Türkiye-BAE ilişkilerini etkilediği belirtildi. Çin, Rusya ve ekonomi gibi iç meselelere odaklanmak isteyen ABD’nin Orta Doğu’da istikrar istediği ve iki ülke arasındaki ilişkilerin düzelmesini desteklediği belirtilen makalede şu görüşlere yer verildi:

BAE stratejik hesaplamalar sonrasında sadece ABD’ye bağımlı kalmamaya karar verdi ve müttefiklerini genişletmek istedi. Türkiye-BAE ilişkilerinin düzelmesinde iç meseleler etkili oldu. Her iki ülke de pandemi sebebiyle bozulan ekonomileri düzeltme çabası içine girdi. Türkiye’de bugün doğrudan yabancı yatırımının (DYY) yüzde 7’sini Körfez ülkeleri oluşturuyor. Bu, çok daha büyük bir ekonomiye sahip ABD ile benzer bir miktarda. ABD’nin yatırımlardaki payı yüzde 8.

PANDEMİ UYANIŞ ÇAĞRISIYDI

Mehmet Emin Arvas

Pandemi, gerilimleri azaltması, iş birliğini kuvvetlendirmesi ve karşılıklı menfaat için ekonomik entegrasyonu artırmaları için bölge ülkelerine bir uyanış çağrısıydı. Artan borç, enflasyon, yükselen faiz oranları, döviz oynaklığı, tedarik zincirlerindeki bozulmalar ve küresel belirsizlikler bölge ülkelerini bir araya gelme çabasına itti. Türkiye-BAE yakınlaşması şu sonuçlara yol açabilir:

1- Bölge genelinde daha fazla ekonomik iş birliği için zemin teşkil edebilir. Türkiye ve BAE, Mısır ve Suudi Arabistan gibi büyük ekonomileri bölgesel ekonomik entegrasyon çabalarına dâhil etmek için çalışmalıdır. Bunu yaparak ülkeler, Çin’in bölgedeki artan faaliyetlerine karşı koyabilir ve bölgeye ticari ve ekonomik faydalar sağlamak için büyük bir blok oluşturabilir.

2- Resmî ilişkiler, özel sektörü de etkiler. Her iki taraftaki özel sektörde de yatırımları ve ticari faaliyetleri artırmaya yönelik bastırılmış talep var.

3- S. Arabistan’ın Vizyon 2030 projesi, Türk inşaat, gayrimenkul ve turizm firmaları için muazzam bir fırsat sunuyor.

4- Körfez İşbirliği Konseyinin destek ve yatırımı, Türk lirasının istikrar kazanmasına da yol açabilir.

5- BEŞ BİN ABD ŞİRKETİ TÜRKİYE İÇİN BAŞVURDU

Ukrayna işgali nedeniyle ABD ve müttefiklerinin Rusya’ya uyguladığı sert yaptırımlar Rus ekonomisi üzerinde etkili olmaya başladı. Uzmanlar, Türkiye’nin yürüttüğü ‘Barış Yolu diplomasisi’nin uzun dönemde olumlu dönüşler getireceğini vurguluyor. AB’nin Rusya’ya hava sahasını kapatmasıyla Rus turistlerin tatil için Türkiye tercihlerinin artacağı görüşü hâkim. Bu arada hâlen Rusya’da çalışan 5 bine yakın Amerikan şirketinin, işlerini Türkiye’de yürütüp yürütemeyeceği konusunda ABD’nin Ankara Büyükelçiliğine başvuruda bulunduğu ve olumlu cevap aldığı öğrenildi. Müzakereleri de eski bir siyasetçi iş adamının yürüttüğü öğrenildi. (Kaynak: Türkiye Gazetesi)